Z dużym smutkiem przyjęliśmy wiadomość o odejściu
w dniu 2 października 2013 roku
profesora dr hab. BERNARDA WOLTMANNA
wieloletniego Przyjaciela naszego Muzeum, który bardzo życzliwie wspierał swoją wiedzą liczne muzealne przedsięwzięcia, był darczyńcą Muzeum oraz konsultantem i recenzentem naszych różnych działań związanych z historią sportu i kultury fizycznej.
Nasze najnowsze wspólne plany miały być realizowane w roku przyszłym.
Rodzinie Pana Profesora składamy serdeczne wyrazy współczucia.

Dyrekcja i pracownicy
Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie

Prof. dr hab. Bernard Woltmann

Profesor Bernard Woltmann urodził się dnia 9 listopada 1932 r. w Szamocinie, położonym na skraju Wielkopolski w powiecie chodzieskim. Dzieciństwo Bernarda Woltmanna przebiegało pod dyktando wojny. Od września 1939 r. był zmuszony pobierać naukę w szkole niemieckiej, skąd wyniósł biegłą znajomość języka Goethego, gdyż rodzinny Szamocin znalazł się w granicach włączonego do Trzeciej Rzeszy Warthegau.

Po ukończeniu w 1946 r. szkoły podstawowej kontynuował naukę w Gimnazjum im. św. Barbary w Chodzieży. Jako jeden z wyróżniających się uczniów mógł uczestniczyć w ostatnim roku nauki w kursie pedagogicznym, pozwalającym jego słuchaczom uzyskać maturę pedagogiczną, uprawniającą i zarazem obligującą do pracy w szkole. Obowiązek pracy okazał się nieoczekiwanym problemem dla zdolnego abiturienta, który po uzyskaniu w 1951 r. świadectwa dojrzałości pragnął studiować. Dopiero odwołanie, złożone w resorcie oświaty, zażegnało rysujące się trudności i B. Woltmann uzyskał odroczenie pracy nauczycielskiej na rzecz studiów w uczelni pedagogicznej.

Wybór padł na Wyższą Szkołę Wychowania Fizycznego (WSWF) w Poznaniu i nie był przypadkowy. Zaważyło na tym głównie mocno rozbudzone zainteresowanie sportem, który B. Woltmann uprawiał zarówno w rodzinnym Szamocinie, jak i w Szkolnym Kole Sportowym „Orlę" w Chodzieży. Do jego ulubionych dyscyplin należały lekkoatletyka i zespołowe gry sportowe. Najwartościowsze wyniki osiągnął w rzucie oszczepem, skoku o tyczce oraz pięcioboju. Tajniki tych konkurencji zgłębiał podczas studiów w Poznaniu (1951-1954) jako zawodnik Kolejowego Klubu Sportowego „Lech", natomiast piłkę ręczną (jedenastoosobową) trenował w I-ligowej sekcji AZS.

Wraz z ukończeniem studiów w 1954 r. na młodym absolwencie nadal ciążył obowiązek świadczenia pracy w placówkach szkolnych podległych Ministerstwu Oświaty. Początkowo zamierzał zatrudnić się w Technikum Wychowania Fizycznego w Szczecinie. Na mocy decyzji uczelnianej komisji przydzielającej tzw. nakazy pracy, a następnie koszalińskiego kuratora oświaty otrzymał jednak skierowanie do swojej pierwszej pracy w Liceum Pedagogicznym w Szczecinku. W okresie sześcioletniej pracy B. Woltmanna szczecineckie liceum awansowało do grona najlepszych i najbardziej usportowionych tego typu szkół w kraju. Przy liceum powołał w 1957 r. Międzyszkolny Klub Sportowy „Orlę". Prowadził też zajęcia z adeptami lekkoatletyki w Kolejowym Klubie Sportowym „Darzbór" (1954-1957), kładąc podwaliny wieloletniego rozwoju „królowej sportów" w tym mieście. Pracując w Szczecinku powrócił jeszcze na krótko do swojej macierzystej uczelni, wieńcząc w 1958 r. dotychczasowe studia zawodowe tytułem magistra wychowania fizycznego.

Ze Szczecinkiem wiążą się też bardzo ważne wydarzenia w życiu prywatnym prof. B. Woltmanna. Tam poznał, a następnie poślubił w dniu 23 sierpnia 1958 r. nauczycielkę Irenę Karaszewską. Owocem tego związku jest córka Małgorzata – absolwentka Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Poznaniu. W 1960 r. rodzina Woltmannów przeniosła się do Kołobrzegu, a bezpośrednim powodem tego kroku było objęcie przez Profesora posady wykładowcy w nowo tworzonym Studium Nauczycielskim (SN). Ceniony za fachowość i zaangażowanie został w 1968 r. mianowany na kierownika powołanego wówczas Wydziału Wychowania Fizycznego z Biologią. W latach 1970-1971 pełnił natomiast funkcję wicedyrektora Studium. Nadal nieprzerwanie udzielał się jako szkoleniowiec i działacz lekkoatletyki prowadząc treningi w kołobrzeskich klubach LZS „Wybrzeże" (1960-1971) i MKS „Sztorm" (1962-1971). W 1970 r. związał się również z Wyższą Szkołą Nauczycielską w Słupsku, dokąd zamierzał przenieść się po rozwiązaniu SN w następnym roku.

Ostatecznie podjął kluczową decyzję dla swojej dalszej zawodowej kariery, wiążąc się z początkiem roku akademickiego 1971/1972 z powstałą właśnie Filią poznańskiej WSWF (od 1973 roku AWF) w Gorzowie Wlkp. Jako nauczyciel i naukowiec dojrzewał wraz z nią, oddając uczelni cały swój potencjał i dotychczasowe doświadczenie. W latach 1971-2002 znacznie przyczynił się do rozwoju gorzowskiego ośrodka kształcenia kadr wychowania fizycznego i sportu, pełniąc w Filii (1971-1984), potem Wydziale (1984-1993) i Instytucie (od 1993 r .) szereg odpowiedzialnych funkcji. Współkreował pozycję jedynej przez wiele lat uczelni w początkowo powiatowym, a potem wojewódzkim Gorzowie, sytuując ją trwale w środowisku miasta i regionu lubuskiego.

W gorzowskiej placówce był zatrudniony na stanowiskach starszego wykładowcy (do 1973 r.), docenta kontraktowego (1973-1982), docenta etatowego (1982-1990), profesora nadzwyczajnego (1990-1993) i profesora zwyczajnego (od 1993 r.), co wyraźnie odzwierciedlało jego awans zawodowy. Sprawował kolejno kilka ważnych funkcji administracyjnych w kierownictwie Uczelni: prodziekana do spraw Filii (l IX 1971 – 31 VIII 1982 i 1 IX 1984 – 22 XI 1984), prodziekana do spraw nauki Filii (l IX 1982 – 31 VIII 1984), dziekana Zamiejscowego Wydziału Wychowania Fizycznego (23 XI 1984 – 31 VIII 1987), prorektora do spraw Zamiejscowego Wydziału Wychowania Fizycznego (l IX 1987 – 30 XI 1990), prorektora do spraw kształcenia zamiejscowego (l IX 1993 – 31 VIII 1999), dyrektora Instytutu Wychowania Fizycznego (l IX 1999 – 31 X 2003).

Od podstaw organizował proces dydaktyczno-wychowawczy, współtworząc niezbędne warunki organizacyjne i materialne. Z racji nauczycielskiej proweniencji i pilnych potrzeb kadrowych tworzonej uczelni pedagogicznej, początkowo skupił się na przedmiotach metodycznych, następnie objął zajęcia z zakresu coraz mu bliższej historii kultury fizycznej. Znalazło to odzwierciedlenie w obowiązkach, pełnionych w jednostkach dydaktycznych zarówno podstawowych, jak i wyższych gorzowskiej placówki. Najpierw był kierownikiem Pracowni Teorii i Metodyki Wychowania Fizycznego (l IX 1971 – 31 VIII 1972), następnie sprawował tę funkcję w odniesieniu do struktur historii kultury fizycznej: Pracowni Historii i Organizacji Kultury Fizycznej (l IX 1972 – 31 VIII 1975), Samodzielnej Pracowni Historii i Organizacji Kultury Fizycznej (l IX 1975 – 31 VIII 1982), Pracowni Badań Polonijnej Kultury Fizycznej (l IX 1982 – 31 VIII 1984), Samodzielnej Pracowni Badań Polonijnej Kultury Fizycznej (l IX 1984 – 30 IX 1991), Zakładu Badań Polonijnej Kultury Fizycznej (l X 1991 – 20 XII 1992), Zakładu Polonijnej Kultury Fizycznej (21 XII 1992 – 30 XI 2001), Zakładu Olimpizmu i Polonijnej Kultury Fizycznej (od l XII 2001 r.). Równolegle był organizatorem i szefem Zespołu Pracowni Teorii i Metodyki Wychowania Fizycznego (l IX 1971 – 31 VIII 1977), Katedry Rekreacji i Organizacji Kultury Fizycznej (22 XII 1992 – 30 XI 2001) oraz Katedry Historii Kultury Fizycznej i Olimpizmu (od l XII 2001 r. ). Wchodził w skład ciał kolegialnych i organów kierowniczych AWF w Poznaniu, m.in. senatu, rady wydziału i kolegium rektora, licznych komisji i komitetów; kierował Radą Zamiejscowego Wydziału WF i Radą Instytutu.

Z działalnością akademicką prof. B. Woltmann łączył aktywność na rzecz gorzowskiego sportu akademickiego, zwłaszcza najbardziej mu bliskiej lekkoatletyki. Początkowo zajmował się szkoleniem lekkoatletów Kolejowego Klubu Sportowego „Warta" (1971-1974), natomiast w 1972 r. zainicjował utworzenie klubu uczelnianego AZS (po przekształceniach: SZS-AZS, AZS-AWF). W następnym okresie na różne sposoby wspierał go jako działacz, szczególnie żywo interesując się sekcją lekkoatletyczną. Był też aktywny na forum Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki i innych gremiów społecznych, m.in. Polskiej Akademii Olimpijskiej, Lubuskiej Rady Olimpijskiej oraz Lubuskiego Komitetu Europejskiego.

Z ponad pięćdziesięcioletniej działalności dydaktycznej szczególnie wysoko cenił on ćwiczenia, seminaria i wykłady z młodymi słuchaczami, zwykle przyszłymi nauczycielami różnych typów szkół. Trudno oszacować liczbę absolwentów studiów magisterskich i zawodowych, dziennych, zaocznych i podyplomowych oraz różnorodnych kursów, z czynnym udziałem profesora Woltmanna.

Miarą działalności pedagogicznej stały się zwłaszcza seminaria dyplomowe (w Studium Nauczycielskim) oraz magisterskie i podyplomowe (w Akademii Wychowania Fizycznego). Wymienione formy zajęć najczęściej organizował od podstaw, zaszczepiając u słuchaczy starszych roczników zainteresowanie metodologią pracy naukowej. Ogółem wypromował 150 absolwentów nauczycielskich studiów zawodowych, spośród których większość ukończyła potem (często pod jego kierunkiem) wyższe studia magisterskie. Prowadząc seminaria magisterskie doprowadził do pomyślnego finału studiów około 400 swoich magistrantów. W tym gronie znalazła się prawie połowa jego doktorantów, początkowo biorących udział w seminariach magisterskich, potem doskonalących swój warsztat naukowy podczas seminariów doktorskich. Wypromował 21 doktorów oraz 4 doktorów habilitowanych.

W ocenie wielu przyjaciół, współpracowników i uczniów u podstaw jego osiągnięć leżała duża konsekwencja, z jaką w życiu zawsze postępował, granicząca z pedantyzmem dokładność oraz zdumiewająca rzetelność i pracowitość. W zestawieniu tych cech z pogodnym, rzec można optymistycznym, spojrzeniem na świat i życzliwością wobec innych, zaskarbił sobie uznanie i wdzięczność u swoich wychowanków oraz zyskał autorytet w wielu środowiskach, w których działał. Jego własne słowa potwierdzają, że w pracy zawsze dążył do perfekcjonizmu, zaś podczas urlopów starał się nadrobić zaległości, zwłaszcza w zakresie twórczości naukowej, o czym najlepiej wie jego rodzina oraz najbliżsi współpracownicy.

Prof. dr hab. Bernard Woltmann zmarł w Poznaniu dnia 2 października 2013 r. w wieku 81 lat. Zostanie pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Gorzowie Wlkp. dnia 9 października o godz. 12.30.