W dniu 2 października w siedzibie MSiT w Warszawie otwarto wystawę pt. „Dawne sporty, gry i zabawy w Rosji”, przygotowaną przez Państwowe Muzeum Sportu w Moskwie, we współpracy z Rosyjskim Ośrodkiem Nauki i Kultury w Warszawie.

Ekspozycję otworzyli dyrektor MSiT w Warszawie Tomasz Jagodziński i wicedyrektor Państwowego Muzeum Sportu w Moskwie Aleksander Dubinin. Głos zabrał także honorowy patron wystawy, Ambasador Federacji Rosyjskiej w Polsce Siergiej Andriejew.

Aleksander Dubinin podarował warszawskiemu MSiT pierwszą wydaną przez moskiewskie muzeum publikację, dotyczącą zbiorów tej placówki, a także pamiątkowe koszulki. Tomasz Jagodziński zrewanżował się zbiorem plakatów olimpijskich (w tym – autorstwa laureata złotego „Wawrzynu Olimpijskiego” Karola Śliwki), przekazał również dar prof. Wojciecha Lipońskiego dla Państwowego Muzeum Sportu w Moskwie – książkę „World Sports History” autorstwa Profesora.

Uroczystemu otwarciu towarzyszył krótki recital piosenek Włodzimierza Wysockiego w wykonaniu Eugeniusza Malinowskiego, a także pokaz przygotowany przez Polską Federację Mas-Wrestlingu, który przedstawili mistrzowie Polski w tej dyscyplinie – Szymon Niemiec i Radomir Duda. Ku zaskoczeniu zgromadzonych gości, swych sił w mas-wrestlingu spróbowali także... Ambasador Siergiej Andriejew i dyrektor Tomasz Jagodziński. Ich zacięty pojedynek zakończył się sprawiedliwym remisem.

Na wystawie przedstawiono kilkanaście form zabawy i rywalizacji sportowej uprawianych w Rosji. Wśród nich – niezwykle popularne gorodki, o których wzmianki można znaleźć w legendach i dawnych kronikach, łaptę podobną do polskiego palanta, znaną plemionom słowiańskich już ponad tysiąc lat temu czy wywodzący się z Jakucji mas-wrestling, który od kilku lat uprawiany jest także w Polsce. Ekspozycja w Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie będzie otwarta do 10 listopada.

Tradycje rywalizacji o charakterze sportowym występowały w Rosji – podobnie jak i w innych krajach – od czasów średniowiecza. Ich przejawy przetrwały w licznych grach i ludowych zabawach bardzo długo. Jednakże dopiero rozrastające się miasta (XVII-XVIII) stworzyły dogodne warunki dla przeprowadzania różnorodnych zawodów. Wspólne gry i zabawy odbywały się na obrzeżach miast lub na przy cerkiewnych placach, wśród tłumu współmieszkańców, którzy uczestniczyli w zabawach, ale też stawali się zarazem widzami dopingującymi swoich faworytów i nagradzającymi zwycięzców. W miastach mieszały się naturalne potrzeby ruchu i chęci współzawodnictwa ludzi z różnymi zwyczajami rodzimymi i obcymi. Nie bez wpływu na pojawienie się, a później dosyć bujny rozwój zainteresowań kulturą fizyczną, były w miastach osiemnastowiecznej Rosji migracje ludności, rozwój techniki oraz pojawianie się coraz większej ilości świąt, a co za tym idzie czasu wolnego, który można było wypełnić zabawą i odpoczynkiem. Z tego konglomeratu rodzimej tradycji i obcych wpływów, oraz pojawiania się nowych czynników (np. rozwój kupiectwa i mieszczaństwa) rodziła się bardzo ciekawa kultura miejska, obfita w pierwiastki plebejskie i zarazem nie wolna od elementów pra-sportu.

Przez cały wiek XVIII plac targowy stawał się miejscem masowych świat miejskich. Bawiono się na nim podczas targów i jarmarków, a także przez wszystkie dni świąteczne, których w Rosji przełomu XVIII/XIX wieku było już 140. Zabawy w miastach odbywały się w miejscach w większości ukształtowanych przez wcześniejszą tradycję, głównie siedemnastowieczną. Wiek następny przyniósł znaczne urozmaicenia form spędzania wolnego czasu oraz wzrost ich popularności. Cerkiewna proweniencja i powiązanie z kalendarzem prawosławnym większości świąt sprawił, że ich ranga w życiu społecznym była tradycyjnie duża, a zasięg oddziaływania silny i trwały. Natomiast w dni postu zamierało barwne i bujne życie miasta, wszystkie radości i przyjemności były bowiem surowo zakazane, a przestrzegano tych zakazów dość rygorystycznie.

Oddzielnym zagadnieniem, które w pewien sposób rzutowało na tradycję plebejską „miejskiej” kultury fizycznej, były gry i zabawy. Wybitny dziewiętnastowieczny etnograf Aleksander Tierieszczenko, zbierając materiały do pomnikowej pracy „Byt russkogo nagroda”(1848), potrafił wymienić dwieście gier i zabaw znanych wśród ludu rosyjskiego.

Bawiono się, ścigano, walczono i współzawodniczono w różnego rodzaju grach i zabawach na ślubach, pogrzebach, po wyrokach sądowych niezależnie od wyniku rozprawy, na targach i jarmarkach całej Rosji. Napływająca w XVIII wieku do miast ludność wiejska przynosiła ze sobą znajomość różnych zwyczajów, obrzędów, gier i zabaw. Dosyć szybko stały się one popularną rozrywką mieszkańców miast, ale rozrywką specyficznie plebejską, mieszczanie, szlachta i urzędnicy byli bowiem jedynie widzami tych masowych zabaw. Popularność poszczególnych gier i zabaw była w różnych regionach rozmaita, niemniej zasięg ich uprawiania zawsze był duży, a żywotność gier i zwyczajów spora, skoro niektóre z nich przetrwały, często w prawie niezmienionej formie, przez pokolenia. Były też gry i zabawy częstym motywem sztuki ludowej, pojawiały się w różnorodnej formie w pieśniach, bajkach i twórczości plastycznej.

Wystawa czynna do 31 grudnia 2015 r.